Bibliografía: p. 237-246. Índice

Lembrar, evocar, un necesario exercicio para a mellor comprensión da nosa historia nun ámbito pouco atendido: os músicos que deixaron a súa terra entre os séculos XVIII e XX. Circunstancias sociais, económicas e políticas determinaron desprazamentos, migracións e exilios cara a terras afastadas, preferentemente de América. Aínda que a maior parte de desprazamentos teñen lugar nos séculos XIX e XX, durante o XVIII houbo casos notables como foron os de Sor ou Terradellas cara a cidades europeas, ou doutros moito menos coñecidos que viaxaron ás posesións coloniais de ultramar. Xa no século XIX hainos que foron responsables dos himnos nacionais de Arxentina ou de México, e ao redor de 1900 aumentaron as migracións debido ás crises sociais europeas, e ao auxe económico en terras americanas, onde era posible para o músico vivir da súa profesión. Amadeu Vives compuxo en Barcelona en 1903 LEmigrant, canción sobre texto de J. Verdaguer, todo un símbolo do fenómeno que comentamos. A Guerra Civil, pola súa banda, determinou un número importante de exiliados e emigrados que polo xeral non regresaron á súa terra, e aínda nos nosos días a súa obra adoita ser moi pouco coñecida en España e Cataluña.Jorge de Persia, musicólogo e profesor, foi colaborador do CSIC e director do Arquivo Manuel de Falla (Selecta), e dedica especial atención aos estudos sobre o patrimonio musical español, americano e catalán. Publicou entre outros libros: Os últimos anos de Manuel de Falla, 1993; Joaquín Turina, notas para un compositor, 1999; Ao redor do español na música do século XX, 2003; Julián Bautista. Tempos e espazos, 2005. Comparte con estas tarefas dedicadas á investigación, a crítica musical na Vangarda (Barcelona).